Mèo MunNhìn vào cách trẻ em và người già được đối xử trong một xã hội, bạn có thể đưa ra nhiều nhận định về xã hội đó. Trong xã hội của ta, cả trẻ em lẫn người già đều thường xuyên bị cô lập khỏi các nhóm tuổi khác, bị cưỡng chế vào các cơ sở riêng biệt — trẻ em vào trường học còn người già thì vào trại dưỡng lão. Trẻ em bị tẩy não vào hệ thống còn người già thì bị lãng quên và trở nên lu mờ khi năng lực sản xuất và tiêu dùng của họ suy giảm.
“Chủ nghĩa Vô trị châu Phi: Lịch sử của một phong trào” (Xem Sharp Press, 1997) của Sam Mbah và I.E. Igariwey là cuốn sách đầu tiên bàn về châu Phi và chủ nghĩa vô trị. Các tác giả cho rằng chủ nghĩa vô trị đề ra một khuôn khổ nhất quán giúp ta hiểu và ứng phó với nhiều cuộc khủng hoảng đang hoành hành ở lục địa đen. Tôi đã gặp Sam Mbah vào ngày 4 tháng 11 năm 1998, khi anh vừa bắt đầu chuyến lưu diễn Bắc Mỹ của mình.
“Con người không đủ tốt để có thể sống trong thể chế Cộng sản” là một trong những ý kiến phản bác Chủ nghĩa Cộng sản phổ biến nhất. Người ta sẽ chẳng chịu quỳ gối trước Chủ nghĩa Cộng sản cưỡng ép, nhưng lại chưa đủ chín chắn cho Chủ nghĩa Cộng sản Tự do, Vô trị. Nhiều thế kỷ giáo dục theo chủ nghĩa cá nhân đã khiến họ trở nên quá ích kỷ. Lao động nô lệ, phục tùng kẻ mạnh và làm việc dưới đòn roi của cái nghèo khiến con người không còn thích hợp với một xã hội tự do không ép buộc (trừ sự phản đối từ đồng loại nếu một người không làm tròn cam kết xã hội mà ban đầu họ tự nguyện tham gia). Do đó, họ bảo ta: cần một xã hội chuyển tiếp trung gian để quá độ lên Chủ nghĩa Cộng sản.
Bản dịch bức thư từ một người vô trị Cuba chia sẻ góc nhìn về tình hình chính trị hiện nay ở Cuba.
Originally published by Polemica Cubana. English translation at Bentley.noblogs.org.
Đang có biết bao những náo động không thể khép gọn vào nhị nguyên cánh tả-cánh hữu. Đây là những con người đang nhìn thấy khả năng của bản thân, rằng họ không chỉ là một đám đông phụ trợ cho một chính thể suy đồi và độc đoán — một chính thể lợi dụng các từ như “cách mạng” hay “chống chủ nghĩa đế quốc” để hợp thức hóa một chế độ chuyên chế như bất kỳ chế độ chuyên chế nào khác. Họ là một dân tộc đã mệt mỏi với những bất bình đẳng và đặc quyền “cách mạng” cùng “xã hội chủ nghĩa.”
Chủ nghĩa cộng sản vô trị (chú thích người dịch: “anarchist communism”) là một dạng chủ nghĩa vô trị (“anarchism”), chủ trương xóa bỏ Nhà nước và chủ nghĩa tư bản, ủng hộ một hệ thống phân quyền các tổ chức tự do mà qua đó, mọi người có thể tự do mưu cầu hạnh phúc.
Thưa các bạn:
Lòng yêu nước là gì? Phải chăng là tình yêu dành cho chốn chôn rau cắt rốn, nơi đong đầy hồi ức và hy vọng, ước mơ và khát vọng tuổi thơ? Là nơi ta từng ngắm mây trôi mà ngây thơ tự hỏi, tại sao ta không thể trôi nhanh như mây vậy? Là nơi ta vừa đếm sao trời vừa lo sợ, rằng mỗi vì sao lấp lánh trên kia là một con mắt, nhìn xuyên vào sâu thẳm tâm hồn bé dại của ta? Là nơi ta nghe tiếng chim ca và khao khát có được đôi cánh như chúng để bay đến những vùng đất xa xôi? Hay là nơi ta ngồi trong lòng Mẹ, mê mẩn nghe chuyện về những cuộc viễn chinh và những chiến công vĩ đại? Vậy, phải chăng lòng yêu nước là tình cảm dành cho một mảnh đất, nơi từng tấc đất tượng trưng cho những hồi ức thân thương, quý giá của một thời thơ ấu ngập tràn niềm vui?
Mọi người thường ngạc nhiên khi biết tôi là một người anti chủ nghĩa tư bản. Ít nhất là ở Mỹ, nhiều người coi chủ nghĩa tư bản là chuyện đương nhiên, thậm chí là chuyện xưa nay vẫn thế. Thật không may, có quá nhiều sự lươn lẹo và nhầm lẫn quanh chủ đề này, nên để phân tích nó thường tiêu tốn khá nhiều thời gian. Tôi đã định viết về chủ đề này, nhưng sau đó lại tìm được một tác phẩm tuyệt vời tên “Capitalism, Class, and Class Struggle for (ex) Dummies.((Tạm dịch: “Chủ nghĩa Tư bản, Giai cấp và Đấu tranh Giai cấp cho kẻ (từng) ngốc.”)) Dưới đây, tôi xin được phỏng lược lại nó cùng vài suy nghĩ và chỉnh sửa của riêng mình. Tác phẩm gốc lại được phỏng theo bài viết này và bài viết này từ libcom.org, vì vậy nếu bạn muốn xem toàn bộ lịch sử, bạn có thể đọc cả các phiên bản đó.
Tôi dự định sẽ tiếp tục gọt giũa bài này trong tương lai, bởi nó vẫn còn nhiều chỗ chưa rõ ràng. Mọi ý kiến đóng góp đều vô cùng được hoan nghênh!
Khả năng cao là bạn đã nghe nhiều về người vô trị và những niềm tin (trên lý thuyết) của họ. Khả năng cao là bạn nghe phải toàn chuyện tầm bậy. Nhiều người tưởng rằng người vô trị hô hào bạo lực, hỗn loạn và huỷ diệt; rằng họ phản đối mọi thứ trật tự hay tổ chức; rằng họ là đám loạn trí theo thuyết hư vô chỉ muốn phá cho bằng sạch. Trên thực tế, điều này sai đến không thể sai hơn được nữa. Người vô trị chỉ tin rằng, con người có thể hành xử một cách tử tế dù không bị cưỡng ép. Đây thực sự là một tư tưởng rất đơn giản. Nhưng nó cũng là một tư tưởng vô cùng nguy hiểm trong mắt những kẻ giàu có và quyền lực.
London, ngày 30 tháng 7, 1919
Fabbri((Chú thích trong bản tiếng Anh: Luigi Fabbri (1877-1938): Tác giả, dân quân vô trị người Ý. Tác giả quyển “Dictatorship and Revolution” (tạm dịch: “Chế độ độc tài và Cách mạng).)) thân mến,
(…) Có vẻ ta hoàn toàn đồng tình về vấn đề đang khiến ông bận tâm: chế độ “chuyên chính vô sản.”
Theo quan điểm của tôi, ý kiến của những người Vô trị về vấn đề này là hoàn toàn chính đáng. Trên thực tế, trước cuộc cách mạng Bolshevik, ý kiến ấy chưa bao giờ bị ai nghi ngờ. Vô trị nghĩa là không có chính phủ, và do đó càng không thể có chế độ độc tài — một chính phủ chuyên chế không bị kiểm soát, không bị hiến pháp ràng buộc. Nhưng khi cách mạng Bolshevik nổ ra, dường như bạn bè ta đã nhầm lẫn những điều làm nên một cuộc cách mạng chống lại chính phủ đương thời, với những điều mà một chính phủ mới ám chỉ — một chính phủ vừa mới giành lái cuộc cách mạng, hãm phanh và bẻ lái nó theo hướng có lợi cho mục đích chính trị của đảng cầm quyền. Thế là bạn bè ta chỉ còn thiếu điều tuyên bố mình là một người Bolshevik.
Thư viện Chủ nghĩa Vô trị vùng Đông Nam Á (Southeast Asian Anarchist Library) là món quà mới nhất từ Thư viện Chủ nghĩa Vô trị (The Anarchist Library), với các tài liệu đa ngôn ngữ, gồm các ngôn ngữ địa phương, về Chủ nghĩa Vô trị vùng Đông Nam Á.